Але маладосць узяла свае і сямнаццатай вясной
Обновлено: 07.07.2024
Але маладосць узяла свае і сямнаццатай вясной
Генадзь Бураўкін (а ён якраз і ёсць адзін з дзейных удзельнікаў таго вераснёўскага юнакавання і роздумаў), сын старажытнай Полаччыны, з першых паэтычных крокаў адчуваў, дзе яно — вечнае:
Не шукайце красы за морамі, Узбярэжжаў з крыштальнымі зорамі, — Прыязджайце да нас на Полаччыну, Пахадзіце яе прасторамі.Гэтае запрашэнне-заклік (праўда, чамусьці ўпарта — ці не з першага чытання? — сядзіць у памяці: «Не шукайце экзотык за морамі» — замест «красы». ) мае ўсе падставы, бо «тут пад кожным курганам і каменем — ці быліна, ці казка чароўная», а яшчэ «тут на кожнага закаханага салаўёў па чатыры тузіны». Так. яны сыходзяцца — вечнасць-гісторыя і вечнасць-юнацтва. І для Генадзя Бураўкіна гэта паэтычная еднасць дзвюх стыхій стане вызначальнай. Прыгадаем: Скарына, Каліноўскі, Купала, Чэ Гевара, Гагарын, Хатынь, Асвея. — зоркі і вехі на шляхах гісторыі сталі зоркамі і вехамі натхнення паэта, як і лёс яго аднагодкаў, пакалення дзяцей вайны, сэрцам і вуснамі якога сказана тэстаментнае — да роднай зямлі, да Беларусі: «Сто разоў кожным нервам сваім, кожнай жылкаю перажыў я твой мужны і велічны лёс. Я — пясчынка твая. Я — крывінка твая. » І сонечна-юнае: «Сёння я незвычайна радасны, ну, не хлопец — усмешка адна: цеплынёю дваццаціградуснай абагрэла мяне вясна. Я іду — дваццацігадовы, і дзяўчаты глядзяць на мяне. »
Такі дыяпазон душэўнага настрою Генадзя Бураўкіна — ад верша-прысягі да верша-гарэзніка — хочацца асабліва падкрэсліць яшчэ і з прычыны звыклага ў крытыцы нашай «ярлыкавання»: як пайшла з чыёйсьці «лёгкай» рукі гуляць па рэцэнзіях ды артыкулах атэстацыя, што ён паэт адкрытага грамадзянскага пафасу, трыбуннага напалу і гучання (што само па сабе і някепска, і небеспадстаўна), дык і па сёння трымае ў «крытычным цені», бадай, ці не палову зробленага ім у творчасці.
Я не знаю, удаўся ў каго я такі: Цягне дзіўная сіла мяне да ракі. Цэлы дзень у прадоннях крынічных віроў Бачу гульні язёў, чуйны сон шчупакоў. Я не знаю, удаўся ў каго я такі: Цягнуць, нібы магнітам мяне саснякі. Чую: гліцу і мох прабіваюць грыбы. Каб не быў чалавекам, я б жаўранкам быў І спяваў бы нястомней за ўсіх і званчэй, Каб рабілася людзям ад песні лягчэй.Радаслоўная? Ці творчае крэда? Відаць, і тое, і другое. А мы сабе прыкмецім яшчэ адну акалічнасць: адчуванне паэтавай сувязі і еднасці з жыццём не толькі ў сферы «надбудовачнай», але і «базіснай».
Асцерагаючыся зноў жа «аднабокасці» ці «аднавокае^», толькі з іншым, супрацьлеглым, знакам, схілім усё ж увагу да Генадзя Бураўкіна «нечаканага», не запраграмаванага крытычнымі стандартамі. І пабачым свет шырокі і шматфарбны, свет, які дадзены нам і які мы ствараем, свет, які паглынае нас і які творыць нас, свет — зямны і нябесны, свет — як быццё і вечнасць. Свет просты і складаны — як жытні колас:
Хто раней, хто пазней, Толькі ўсе Зноў і зноў Мы прыходзім Да простых, як хлеб і паветра, Высноў: Што жыццё чалавеку — Любому — Даецца адно, І што, як ні надточвай, Кароткае вельмі яно, І што праўда на свеце Адна — Без крупінкі маны, І што шчасця на свеце Няма Без сваёй стараны.І свет — як міг кахання:
Ты не ішла — асыпаная зорамі, Хмурынкай лёгкай да мяне плыла — Уся з адчаю, чысціні і сораму, З даверлівасці, страху і святла. Цямнелі, аддаляліся і чэзнулі Зямныя і нябесныя агні. І я ступіў насустрач цёплай бездані Здіўлення, шчасця, тайны, цішыні.Такая яна — і немалаважная! — асаблівасць востра-публіцыстычнага Бураўкіна: піша ён на тэмы інтымныя ці не сама больш з усіх паэтаў-равеснікаў (якасць у нашай паэзіі ох якая дэфіцытная) і вершы пра каханне займаюць у кожным ягоным зборніку (як бы паэтычны контртэзіс спрошчанаму тэзісу крытыкі) добрую трэць, а то і палову. І ці не з доляю палемічнага падтэксту выдаў ён нарэшце кнігу «Пяшчота» — з вызначэннем «Лірыка кахання». Нібы сказаў: паэт — гэта сэрца, насцеж адкрытае жыццю, гэта свет з усімі яго радасцямі і трагедыямі, з яго пяшчотаю і суровай барацьбой, гэта космас — і далёкіх зор, і вясновай травінкі, і слязы на шчацэ каханай.
5.
У чым асаблівасць раскрыцця тэмы вайны ў апавяданні
Івана Навуменкі “Сямнаццатай вясной?
Арабы жили племенами, во главе которых стояли шейхи. Шейхов выбирали, их власть была ограничена советом родовой знати. Действует принцип кровной мести. Следовательно, общественный строй определяется как переходный от первобытно-общинного к раннефеодальному с пережитками родовых отношений
Ответ разместил: Гость
удерживать в нажатом состоянии клавишу Shift;
Ответ разместил: Гость
В случае круговых орбит наибольшая элонгация (угловое расстояние от Солнца) внутренней планеты наступает, когда направление на нее из точки наблюдения является касательной линией к ее орбиты. Наибольшая элонгация Венеры по условию задачи восточная для Земли и западная для Марса, следовательно, Венера находится на линии, соединяющей Землю и Марс.
Очень нужна по апавяданню "сямнаццатай вясной"
1.Аўтар “абрамляе” апавяданне вобразам . . . Гэты вобраз сімвалізуе ў творы . . .
2.У цэнтры ўвагі дзве важныя падзеі: . . .
3.У юных падпольшчыкаў . . . ёсць свой арсенал: . . .
4.Хлопцы вырашылі змагацца супраць . . . і для сябе пастанавілі, што . . .
5.Але маладосць узяла сваё, і . . .
6.Цімох уяўляў, якім . . .але вельмі саромеўся сваёй . . .
7.Па тым, што . . . хлопцы здагадваліся пра дзейнасць падполля.
8.Юнакі выношвалі ідэю сваёй першай дыверсіі - . . .
9.Каб з’явіцца на спатканне да . . . Цімох употай . . .
10.Не суджана было пафарсіць перад дзяўчынай, бо . . .
11.Выбух быў страшэнны. Акцыя ўдалася. Але калі хлопцы ўжо добра адбеглі ад месца, . . .
12.Цішка моцна параніў . . . а сінія штаны . . .
13.Сябар Сымон бегаў у аптэку па . . . і можна было здагадацца, што . . .
Юнацкі свет у апавяданні І.Навуменкі “Сямнаццатай вясной”
У сваёй творчасці Іван Навуменка ўздымаў розныя тэмы, але ў яго было дзве запаветныя, тыя, што праходзяць праз усю творчасць, вызначаюць кірунак намаганняў і пошукаў. Тэмы, якія выпакутаваны самім аўтарам, да якіх ён не мог звяртацца без унутранага хвалявання і ўзрушанасці. Менавіта тут галоўныя здабыткі пісьменніка. Адной з такой тэм стаў мастацкі паказ высокай чалавечай духоўнасці і вялікай грамадзянскай актыўнасці сямнаццацігадовых юнакоў і дзяўчат у гады Вялікай Айчыннай вайны. Вайна – трагедыя для кожнага чалавека, для кожнага пакалення. Але асабліва несумяшчальныя паняцці «вайна» і «дзяцінства», «вайна» і «юнацтва», «маладосць».
У апавяданні «Сямнаццатай вясной» раскрываюцца тэмы вайны і міру, кахання і сумлення. Разам яны складаюць тэматычны змест твора. 3 тэматычнага зместу, яго раскрыцця вынікае ідэя твора — ухваленне аўтарам маладога пакалення, якое ў небяспечных абставінах змагаецца супраць ворагаў у часы фашысцкай акупацыі. Змест твора дазваляе аўтару рашаць важныя праблемы ваеннага і даваеннага часу: праблему магчымасші дасягнення асабістага шчасця ў драматычных абставінах вайны, праблему адказнасці чалавека за свае ўчынкі, праблему сэнсу чалавечага жыцця ў імя перамогі дабра над злом, праблему выбару чалавека паміж вернасцю і здрадай і некаторыя іншыя. Усе праблемы разам складаюць праблематыку апавядання.
У творы паказана, што сямнаццатая вясна юнакоў і дзяўчат аказалася апаленая ваеннымі падзеямі, параненая выбухамі вайны. Героі апавядання — юнакі, якія не толькі светла мараць, думаюць пра подзвігі («Мы ні разу не паддаліся на прыманку маладосці, не пайшлі танцаваць, не знаёміліся з дзяўчатамі»), але і дзейнічаюць у выключна складаных умовах — збіраюць зброю, узрыўчатку, падрываюць мост на чыгунцы. Нягледзячы на агульныя рысы, кожны юнак з адважнай чацвёркі паказаны пісьменнікам як адметная асоба, індывідуальнасць. Мікола Біцюг — «заўсёды выказваў самыя крайнія погляды», быў рэзкі і катэгарычны ў меркаваннях. Калі хлопцы прагульваліся па прывакзальным скверыку і ўбачылі моладзь, якая пад гармонік танцуе, нягледзячы на вайну, на заасфальтаванай пляцоўцы, ён, пазіраючы на ўсё гэта, са злосцю прашаптаў: «Здраднікі. Знайшлі час весяліцца — гранату б сюды». Цішка Дрозд, наадварот, быў жартаўніком, «з вясёлымі агеньчыкамі» ў вачах, любіў, як піша аўтар, «вясёлыя гісторыі», «пасмяяцца». Самы самастойны і разважлівы ў чацвёрцы Сымон Біцюг. Менавіта ён пайшоў у госці да цёткі, а на самай справе — шукаць сувязь з партызанамі. Ён пасля падрыву маста прыходзіць у адрыну да Цімоха (у аперацыі Сымон не ўдзельнічаў, бо хадзіў у разведку), забінтоўвае яго параненую нагу і папярэджвае, што так рызыкоўна, неабачліва нельга дзейнічаць, як дзейнічаюць яны: «Мы, брат, дурні вялікія. Ходзім табуном, самі ж стараемся выдзяляцца, у вочы кідацца. Людзі ў сто разоў разумней за нас робяць». Эпізадычны ў апавяданні вобраз маці Цімоха: яна ідзе да сына ў адрыну ў неспакойную ноч, шэптам угаворвае яго быць асцярожным, шкадаваць сябе і сям’ю. Як і ўсе маці, яна баіцца страціць сына. Як і іншыя маці, яна не крычыць, не сварыцца на яго, а ўгаворвае, нібы замаўляе, быць абачлівым, не рызыкаваць. Запамінаецца вобраз здрадніка паліцыянта Кірыла Сёхмана. Мы даведваемся з твора, што да вайны ён быў кантралёрам, правяраў білеты на ўваходзе ў клуб, «абакраў касіра», за што і быў асуджаны. Стаўшы паліцыянтам, ён акуратна выконваў загады фашыстаў: у палове адзінаццатай гадзіны вечара з’яўляўся ў прывакзальным скверыку, раз-пораз пазіраў на гадзіннік, даючы знаць, што моладзь павінна разыходзіцца. Аўтар піша, што гэта быў чалавек фізічна магутны («здаравенная постаць»), што адчуваў ён сябе ў мястэчку гаспадаром становішча, «вельмі значнай асобай», «быў важны, надзьмуты».
І.Навуменка. “Сямнаццатай вясной” Адкажыце на пытанні
Бесплатное участие. Свидетельство СМИ сразу.
До 500 000 руб. ежемесячно и 10 документов.
І.Навуменка. “Сямнаццатай вясной” Адкажыце на пытанні 1. Пра якую моладзь ідзе размова ў апавяданні? ______________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2. Якая жудасная з’ява аб’яднала герояў апавядання? ________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 3. Прачытайце эпіграф. Пракаменціруйце словы А.Адамовіча. _________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 4. Што было наканавана героям? _________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 5. Калі і дзе адбываюцца падзеі, апісаныя ў апавяданні? _______________________________________ _________________________________________________________________________________________ 6. Ад імя каго вядзецца аповед у творы? Для чаго аўтар выкарыстоўвае такі прыём? _____________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 7. Як пачынаецца і заканчваецца апавяданне? _______________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 8. Чаму бэз не радаваў героя? _____________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 9. Пералічыце імёны юных падпольшчыкаў. _________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 10. Супраць чаго змагаліся хлопцы? ________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 11. У чым героі твора абвінавачвалі моладзь? Што для сябе пастанавілі хлопцы? ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 12. Чаму яны называлі сябе баявой групай? Пералічыце іх арсенал. _____________________________ _________________________________________________________________________________________ 13. Якія дзве важныя падзеі знаходзяцца ў цэнтры ўвагі чытача? ______________________________ _________________________________________________________________________________________
Сямнаццатай_вясной_І._Навуменкі.docx
Текстом Картинками
І.Навуменка. “Сямнаццатай вясной” Адкажыце на пытанні 1. Пра якую моладзь ідзе размова ў апавяданні? ______________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 2. Якая жудасная з’ява аб’яднала герояў апавядання? ________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 3. Прачытайце эпіграф. Пракаменціруйце словы А.Адамовіча. _________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 4. Што было наканавана героям? _________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 5. Калі і дзе адбываюцца падзеі, апісаныя ў апавяданні? _______________________________________ _________________________________________________________________________________________ 6. Ад імя каго вядзецца аповед у творы? Для чаго аўтар выкарыстоўвае такі прыём? _____________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ Як 7. і _______________________________________________ _________________________________________________________________________________________ заканчваецца пачынаецца апавяданне? 8. Чаму бэз не радаваў героя? _____________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 9. Пералічыце імёны юных падпольшчыкаў. _________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 10. Супраць чаго змагаліся хлопцы? ________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 11. У чым героі твора абвінавачвалі моладзь? Што для сябе пастанавілі хлопцы? _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 12. Чаму яны называлі сябе баявой групай? Пералічыце іх арсенал. _____________________________ _________________________________________________________________________________________ 13. Якія дзве важныя падзеі знаходзяцца ў цэнтры ўвагі чытача? ______________________________ _________________________________________________________________________________________ 14. У апавяданні прысутнічае “двайны” рамантызм, побач існуюць дзве рэаліі. Разгледзьце табліцу: Двухбаковасць рэалій. “Двайны” рамантызм З аднаго боку: З другога: (пачуццё сапраўднага кахання) (адказнасць перад сябрамі за іх агульную справу) “Няма куды схавацца ад жывых сініх “Мы рыхтавалі з сябе барацьбітоў, бязлітасных…” вачэй, ад гэтай цудоўнай белай птушкі” Як вы лічыце, _______________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ якуюнебудзь перспектыву? дае аўтар ці 15. Чаму галоўны герой лічыць, што ён здрадзіў агульнай справе? ______________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 16. Калі ўпершыню Цімох убачыў Стасю? Як у марах Цімох хацеў прыцягнуць увагу дзяўчыны? _____ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 17. Як складваліся далейшыя адносіны паміж Стасяй і Цімохам? Што засмучала Цімоха? Як апраўдваў ён дзяўчыну? ____________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 18. Як ва ўяўленні сямнаццацігадовага юнака спалучаліся два паняцці – “каханне” і “вайна”? _______ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 19.Якую ідэю выношвалі юнакі? ___________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 20. Які эпізод з’яўляецца кульмінацыйным у апавяданні? ______________________________________ _________________________________________________________________________________________ 21. Як здагадаўся Цімох, што Стася – таксама падпольшчыца? _______________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ 22. Паразважайце, як гартуецца характар юных людзей ва ўмовах ліхалецця. ____________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ канцы? апавядання? 23. Цімох узгадвае пах бэзу як асацыяцыю са школьнымі экзаменамі. Ці адчувае пах бэзу герой у Чаму? пачатку _______________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ У 24. Які сэнс заключаны ў назве твора? _____________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ І.Навуменка. “Сямнаццатай вясной” Адкажыце на пытанні 1. Пра якую моладзь ідзе размова ў апавяданні? Пра сямнаццацігадовых, пакаленне моладзі ваеннага часу. 2. Якая жудасная з’ява аб’яднала герояў апавядання? Барацьба з фашысцкімі захопнікамі. 3. Прачытайце эпіграф. Пракаменціруйце словы А.Адамовіча. Вайна – гэта сапраўднае выпрабаванне, не толькі фізічнае, але і маральнае. У складаных жыццёвых умовах неабходна рабіць сумленны выбар. 4. Што было наканавана героям? Змагацца з ворагам, рызыкаваць жыццём. 5. Калі і дзе адбываюцца падзеі, апісаныя ў апавяданні? У 1943 годзе ў беларускім мястэчку. 6. Ад імя каго вядзецца аповед у творы? Для чаго аўтар выкарыстоўвае такі прыём? Ад імя юнака Цімоха. Такі прыём дае магчымасць больш поўна і глыбока перадаць пачуцці і перажыванні моладзі, яе настрой у сувязі з ваеннымі падзеямі. 7. Як пачынаецца і заканчваецца апавяданне? У пачатку і ў канцы апавядання падаецца вобраз бэзу. 8. Чаму бэз не радаваў героя? Кветкі бэзу сімвалізуюць паўнату жыцця юнакоў даваеннай пары, але нямецкая акупацыя знішчыла гэта, таму Цімох не адчувае пах бэзу. 9. Пералічыце імёны юных падпольшчыкаў. Цімох, Цішка Дрозд, Мікола і Сымон Біцюгі. 10. Супраць чаго змагаліся хлопцы? Супраць усталявання ў мястэчку фашысцкага рэжыму. 11. У чым героі твора абвінавачвалі моладзь? Што для сябе пастанавілі хлопцы? Весяліцца, танчыць з дзяўчатамі проста ганебна. 12. Чаму яны называлі сябе баявой групай? Пералічыце іх арсенал. Мелі зброю: абрэз, дзве лімонкі, паўпуда аманалу і бікфордаў шнур, вінтоўку. 13. Якія дзве важныя падзеі знаходзяцца ў цэнтры ўвагі чытача? Барацьба з фашысцкімі акупантамі і першае юнацкае каханне. 14. У апавяданні прысутнічае “двайны” рамантызм, побач існуюць дзве рэаліі. Разгледзьце табліцу: Двухбаковасць рэалій. “Двайны” рамантызм З аднаго боку: З другога: (пачуццё сапраўднага кахання) (адказнасць перад сябрамі за іх агульную справу) “Няма куды схавацца ад жывых сініх “Мы рыхтавалі з сябе барацьбітоў, бязлітасных…” вачэй, ад гэтай цудоўнай белай птушкі” Як вы лічыце, ці дае аўтар якуюнебудзь перспектыву? Скончыцца вайна, застануцца сапраўдныя пачуцці. 15. Чаму галоўны герой лічыць, што ён здрадзіў агульнай справе? Цімох шчыра закахаўся ў Стасю, а ў ваенны час, калі на фронце паміралі сапраўдныя героі, нельга было думаць пра каханне і асабістае шчасце. 16. Калі ўпершыню Цімох убачыў Стасю? Як у марах Цімох хацеў прыцягнуць увагу дзяўчыны? Галоўны герой упершыню ўбачыў Стасю ў скверыку. Цімох марыў здзейсніць гераічны ўчынак, каб уразіць дзяўчыну. 17. Як складваліся далейшыя адносіны паміж Стасяй і Цімохам? Што засмучала Цімоха? Як апраўдваў ён дзяўчыну? Цімох адчуваў, што пачуццё кахання становіцца мацнейшым, але не асмельваўся пазнаёміцца з дзяўчынай. Юнак саромеўся сваёй знешнасці, выгляду: чаравікі, кашуля, палапленыя штаны – усё ўжо малое. Ён не падыходзіў для таго, каб “знаёміцца з гэтай чыстай, белай дзяўчынай”. Героі кіруюцца пэўным абавязкам – барацьба з ворагамі. 18. Як ва ўяўленні сямнаццацігадовага юнака спалучаліся два паняцці – “каханне” і “вайна”? На думку Цімоха, у ваенны час неабходна думаць толькі пра барацьбу ды подзвіг, а кахаць было ганебна. 19.Якую ідэю выношвалі юнакі? Сваёй першай дыверсіі. Яны хацелі падарваць невялікі масток на чыгунцы. 20. Які эпізод з’яўляецца кульмінацыйным у апавяданні? Падрыў чыгункі і ўцёкі. 21. Як здагадаўся Цімох, што Стася – таксама падпольшчыца? Сябар Цімоха Сымон бегаў у аптэку па ёд і бінт, і можна было здагадацца, што Стася таксама падпольшчыца. 22. Паразважайце, як гартуецца характар юных людзей ва ўмовах ліхалецця. Хлопцы адрозніваюцца прагай волі, вернасцю і адданасцю Радзіме. Яны дэманструюць рашучасць змагацца з ворагам. 23. Цімох узгадвае пах бэзу як асацыяцыю са школьнымі экзаменамі. Ці адчувае пах бэзу герой у пачатку апавядання? У канцы? Чаму? Цімох не адчувае паху бэзу ў пачатку твора. Вобраз бэзу як сімвала мірнага жыцця, акрыленых мар моладзі паўтараецца ў канцы апавядання, калі герой даведваецца, што яго каханая дзяўчына “ў белай сукенцы”, аптэкарка Стася, дапамагала партызанам медыкаментамі. Каханне ўзмацняецца, зноў юнак прыгадвае любімую вясновую кветку: “У гэтую веснавую ноч я зноў пачуў, як прыемна пахне расцвіўшы бэз. Ён пахнуў так заўсёды, калі мы хадзілі здаваць экзамены. 24. Які сэнс заключаны ў назве твора? Галоўныя жыццёвыя экзамены сямнаццацігадовыя юнакі і дзяўчаты здавалі на найвышэйшую адзнаку. І.Навуменка. “Сямнаццатай вясной” (тэставыя заданні) 1. Аповед у творы вядзецца ад імя: 1) Міколы Біцюга; 2) Цімоха; 3) Сымона Біцюга; 4) Цішкі Дразда; 5) аўтара. 2. Суаднясіце левы слупок з правым: Герой апавядання 1. Мікола Біцюг; 2. Цішка Дрозд; Яго характарыстыка 1) Жартаўнік, любіў вясёлыя гісторыі, пасмяяцца, быў “з вясёлымі агеньчыкамі ў вачах”; 2) самастойны, разважлівы; 3. Сымон Біцюг 3) “заўсёды выказваў самыя крайнія погляды”, быў рэзкі, катэгарычны ў меркаваннях”. _____________________________________________________________ 3. Асноўныя тэмы апавядання: 1) паказ нялёгкага жыцця ў пасляваенныя гады; 2) барацьба моладзі з фашызмам на акупаванай тэрыторыі; 3) узаемаадносіны дзяцей і бацькоў; 4) вайны і міру; 5) кахання і сумлення. 4. Цімох і яго сябры: 1) ваявалі некаторы час разам у партызанскім атрадзе; 2) збіраюць зброю; 3) узрываюць чыгуначны мост; 4) падтрымліваюць сувязь з партызанамі; 5) забіваюць паліцэйскага Кірылу Сёхмана. 5. Стася ў творы: 1) узначальвае падпольную групу моладзі; разумная, назіральная, трымаецца смела і незалежна; 2) працуе пры немцах у аптэцы; 3) з’яўляецца партызанскай сувязной, забяспечвае іх медыкаментамі; 4) у вачах Цімоха – сімвал чысціні і прыгажосці; 5) вобраз узнёслы, рамантызаваны; “выбірае пэўную лінію паводзін: стварае вакол сябе арэал дзяўчыны, у якой у галаве толькі строі, кавалеры, танцы”. 6. Цімох у апавяданні: 1) не змог цвяроза, крытычна ацаніць сваю сутнасць; 2) апрануты бедна: на нагах было штосьці накшталт чаравікоў, “штаны даўно час павесіць на пудзіла ў агародзе”; ружовыя мары”; 3) хоча здзейсніць гераічны ўчынак, нейкі подзвіг, каб звярнуць на сябе ўвагу, спадабацца Стасі; 4) “не можа змірыцца са стратай гармоніі свету, у якім панавалі аптымізм, душэўная раўнавага і 5) марыць пабудаваць вялікі ўласны дом, пасадзіць вакол яго вішнёвы сад. 7. Мікола Біцюг называў здраднікамі тых, хто: 1) ратуючы сваё жыццё, паехаў у эвакуацыю ў Сібір; 2) атрымліваў адукацыю ў час фашысцкай акупацыі Беларусі; 3) уладкаваўся на працу ў час вайны; 4) не ідзе ў партызаны, каб змагацца з немцамі; 5) па вечарах танцаваў на заасфальтаванай пляцоўцы ў скверы. 8. Кульмінацыяй у творы з’яўляецца сцэна (эпізод): 1) Цімох даведаўся, што дзяўчыну завуць Стася; 2) праз два дні ад партызан з добрымі весткамі вярнуўся Сымон Біцюг; ён паведаміў, што Мікола робіць новую міну; 3) перамену ў паводзінах Цімоха заўважылі сябры; яны вырашылі, што Цімох спалохаўся барацьбы; такую абразу ён сцярпець не мог і кінуўся з кулакамі на Міколу; 4) нямецкі камендант павесіў загад, у якім абяцаў смерць кожнаму, хто захоўваў зброю, распаўсюджваў чуткі пра непераможную германскую армію, хто выходзіў на вуліцу ў начны час; 5) падрыву чыгункі і перастрэлкі з паліцаем Сёхманам. 9. У апавяданні кампазіцыя: 1) мантажная; 2) навелістычная; 3) шматпланавая; 4) кальцавая; 5) інверсіўная (рэтраспектыўная). 10. Вобраз бэзу ў творы: 1) сімвал прыгажосці роднага краю; 2) дапамагае аўтару ўвасобіць думку пра хараство кахання і маладосці, непераможнасці чалавечнасці і жыцця, духоўнага пачатку ў ім; 3) сімвал міру, шчасця і надзеі, росквіту жыцця і кахання; 4) лекавы сродак, які выкарыстоўвалі партызаны для абязбольвання; 5) памяць пра тых, хто абараніў нашу краіну ў гады Вялікай Айчыннай вайны. 11. Матыў у літаратуры – гэта: 1) адносна закончаны ўрывак, у якім дакладна праяўляюцца значэнне кожнага слова, думкі, паэтычнага тропа, тонкія адценні мастацкага вобраза; 2) устойлівы ідэйнатэматычны ці вобразнаэмацыянальны кампанент, прадвызначаны жыццёвымі з’явамі, на якія асабліва чуйна рэагуе пісьменнік; 3) форма літаратурнага твора, якая склалася гістарычна на аснове ўвасаблення пэўнага зместу; 4) разгорнутае, працяглае, тэматычна адзінае выказванне літаратурнага героя або аўтара, звернутае да іншых асоб; 5) іншасказанне, адна з форм мастацкага адлюстравання жыццёвых з’яў, калі абстрактнае паняцце або думка перадаюцца праз канкрэтны вобраз. 12. Асноўныя матывы апавядання: 1) сяброўства, кахання; 2) проціпастаўлення летуценнага юнацтва і рэалій вайны; прага моладзі да гераічных учынкаў; 3) самаахвярнасці чалавека дзеля іншых людзей; 4) выхавання з сябе мужных, адважных барацьбітоў супраць фашызму; 5) жаданне моладзі змагацца з захопнікамі самастойна ці разам з партызанамі. 13. Адзначце правільныя сцвярджэнні: 1) твор пачынаецца і заканчваецца апісаннем цвіцення бэзу; пачатак апавядання не толькі лірычны, але і надзвычай паэтычны; адухоўленыя не толькі бэз, але і сама вясна; 2) падзеі вайны, адлюстраваныя ў творы, падаюцца ў рэпартажным стылі; твор належыць да лірычнага апавядання, у якім пераважае маналагічны пачатак; 3) псіхалагічна пераканальна ў творы перадаюцца ўзвышанапатрыятычныя імкненні Цімоха і яго сяброў, іх першае баявое дзеянне; 4) у творы даюцца індывідуальныя характарыстыкі сяброў; 5) падрабязна расказваецца пра тое, як Стася стала партызанскай сувязной. І.Навуменка. “Сямнаццатай вясной” (тэставыя заданні) 1. Аповед у творы вядзецца ад імя: 1) Міколы Біцюга; 2) Цімоха; 3) Сымона Біцюга; 4) Цішкі Дразда; 5) аўтара. 2. Суаднясіце левы слупок з правым: Герой апавядання Яго характарыстыка 1. Мікола Біцюг; 2. Цішка Дрозд; 3. Сымон Біцюг 13); 2 1); 3 2) 1) Жартаўнік, любіў вясёлыя гісторыі, пасмяяцца, быў “з вясёлымі агеньчыкамі ў вачах”; 2) самастойны, разважлівы; 3) “заўсёды выказваў самыя крайнія погляды”, быў рэзкі, катэгарычны ў меркаваннях”. 3. Асноўныя тэмы апавядання: 1) паказ нялёгкага жыцця ў пасляваенныя гады; 2) барацьба моладзі з фашызмам на акупаванай тэрыторыі; 3) узаемаадносіны дзяцей і бацькоў; 4) вайны і міру; 5) кахання і сумлення. 4. Цімох і яго сябры: 1) ваявалі некаторы час разам у партызанскім атрадзе; 2) збіраюць зброю; 3) узрываюць чыгуначны мост; 4) падтрымліваюць сувязь з партызанамі; 5) забіваюць паліцэйскага Кірылу Сёхмана. 5. Стася ў творы: 1) узначальвае падпольную групу моладзі; разумная, назіральная, трымаецца смела і незалежна; 2) працуе пры немцах у аптэцы; 3) з’яўляецца партызанскай сувязной, забяспечвае іх медыкаментамі; 4) у вачах Цімоха – сімвал чысціні і прыгажосці; 5) вобраз узнёслы, рамантызаваны; “выбірае пэўную лінію паводзін: стварае вакол сябе арэал дзяўчыны, у якой у галаве толькі строі, кавалеры, танцы”. 6. Цімох у апавяданні: 1) не змог цвяроза, крытычна ацаніць сваю сутнасць; 2) апрануты бедна: на нагах было штосьці накшталт чаравікоў, “штаны даўно час павесіць на пудзіла ў агародзе”; 3) хоча здзейсніць гераічны ўчынак, нейкі подзвіг, каб звярнуць на сябе ўвагу, спадабацца Стасі; 4) “не можа змірыцца са стратай гармоніі свету, у якім панавалі аптымізм, душэўная раўнавага і ружовыя мары”; 5) марыць пабудаваць вялікі ўласны дом, пасадзіць вакол яго вішнёвы сад. 7. Мікола Біцюг называў здраднікамі тых, хто: 1) ратуючы сваё жыццё, паехаў у эвакуацыю ў Сібір; 2) атрымліваў адукацыю ў час фашысцкай акупацыі Беларусі; 3) уладкаваўся на працу ў час вайны; 4) не ідзе ў партызаны, каб змагацца з немцамі; 5) па вечарах танцаваў на заасфальтаванай пляцоўцы ў скверы. 8. Кульмінацыяй у творы з’яўляецца сцэна (эпізод): 1) Цімох даведаўся, што дзяўчыну завуць Стася; 2) праз два дні ад партызан з добрымі весткамі вярнуўся Сымон Біцюг; ён паведаміў, што Мікола робіць новую міну; 3) перамену ў паводзінах Цімоха заўважылі сябры; яны вырашылі, што Цімох спалохаўся барацьбы; такую абразу ён сцярпець не мог і кінуўся з кулакамі на Міколу; 4) нямецкі камендант павесіў загад, у якім абяцаў смерць кожнаму, хто захоўваў зброю, распаўсюджваў чуткі пра непераможную германскую армію, хто выходзіў на вуліцу ў начны час; 5) падрыву чыгункі і перастрэлкі з паліцаем Сёхманам. 9. У апавяданні кампазіцыя: 1) мантажная; 2) навелістычная; 3) шматпланавая; 4) кальцавая; 5) інверсіўная (рэтраспектыўная). 10. Вобраз бэзу ў творы: 1) сімвал прыгажосці роднага краю; 2) дапамагае аўтару ўвасобіць думку пра хараство кахання і маладосці, непераможнасці чалавечнасці і жыцця, духоўнага пачатку ў ім; 3) сімвал міру, шчасця і надзеі, росквіту жыцця і кахання; 4) лекавы сродак, які выкарыстоўвалі партызаны для абязбольвання; 5) памяць пра тых, хто абараніў нашу краіну ў гады Вялікай Айчыннай вайны. 11. Матыў у літаратуры – гэта: 1) адносна закончаны ўрывак, у якім дакладна праяўляюцца значэнне кожнага слова, думкі, паэтычнага тропа, тонкія адценні мастацкага вобраза; 2) устойлівы ідэйнатэматычны ці вобразнаэмацыянальны кампанент, прадвызначаны жыццёвымі з’явамі, на якія асабліва чуйна рэагуе пісьменнік; 3) форма літаратурнага твора, якая склалася гістарычна на аснове ўвасаблення пэўнага зместу; 4) разгорнутае, працяглае, тэматычна адзінае выказванне літаратурнага героя або аўтара, звернутае да іншых асоб; 5) іншасказанне, адна з форм мастацкага адлюстравання жыццёвых з’яў, калі абстрактнае паняцце або думка перадаюцца праз канкрэтны вобраз. 12. Асноўныя матывы апавядання: 1) сяброўства, кахання; 2) проціпастаўлення летуценнага юнацтва і рэалій вайны; прага моладзі да гераічных учынкаў; 3) самаахвярнасці чалавека дзеля іншых людзей; 4) выхавання з сябе мужных, адважных барацьбітоў супраць фашызму; 5) жаданне моладзі змагацца з захопнікамі самастойна ці разам з партызанамі. 13. Адзначце правільныя сцвярджэнні: 1) твор пачынаецца і заканчваецца апісаннем цвіцення бэзу; пачатак апавядання не толькі лірычны, але і надзвычай паэтычны; адухоўленыя не толькі бэз, але і сама вясна; 2) падзеі вайны, адлюстраваныя ў творы, падаюцца ў рэпартажным стылі; твор належыць да лірычнага апавядання, у якім пераважае маналагічны пачатак; 3) псіхалагічна пераканальна ў творы перадаюцца ўзвышанапатрыятычныя імкненні Цімоха і яго сяброў, іх першае баявое дзеянне; 4) у творы даюцца індывідуальныя характарыстыкі сяброў; 5) падрабязна расказваецца пра тое, як Стася стала партызанскай сувязной
Читаем Детям Пачыналася восень
Высока ў сінім бязвоблачным небе плыве яркае сонца. Шчодра лье на зямлю сваю цеплыню і святло. Сагрэтая яго ласкай зямля адказвае буяннем жыцця.
Цёпламу яснаму дню радуецца кожная жывая істота. Над маёй галавой, на бярозе, цінькаюць сініцы. Прабуюць моц сваіх крылаў прыгожыя ластаўкі. На маленькім лапіку зямлі ідуць свае клопаты і турботы. Некуды спяшаецца цягавітая мурашка. Уверх па сцяблінцы паўзе спакойная божая кароўка.
Над Прыпяццю сінее лес. Адтуль нясе густым водарам, сатканым з пахаў хвоі, прэлай зямлі, грыбоў і багуну 4 . Шырокая лугавіна прымешвае свайго да гэтай багатай і разнастайнай гамы: пахне аерам, мурагом, салодкай медуніцай.
Я думаю пра восень. Мабыць, памыляюцца тыя пісьменнікі, якія бачаць у восені толькі заміранне жыцця. Здаецца, усё якраз наадварот.
Жыццё ў гэтую пару не замірае, а нараджаецца. Яно проста стаіць перад пачаткам новага, яшчэ шырэйшага круга. Бяроза адшумела зялёным лісцем і паслала ў свет, можа, мільёны новых бярозак, схаваных у яе лятучым насенні.
Дайце гэтаму насенню пульхную глебу, трошкі святла і цеплыні — і народзіцца новы бярозавы гай.
Восень — гэта ростані 5 на вечных дарогах старога і новага жыцця. Няхай прыгрэе сонца, і тады за цёплым летам адразу пачнецца вясна, без ніякай восені і зімы, без ніякага перапынку. Хіба ўвосень не расцвітае прыгажуня яблынька, зведзеная ў зман здрадлівай ласкай бабінага лета? Нездарма, відаць, нашы далёкія продкі кожны новы год жыцця пачыналі з восені.
Але маладосць узяла свае і сямнаццатай вясной
(Была ж некалі яна і ў яго…)
Абедаем мы ў гарадскім рэстаране. Сядзім удваіх за столікам. У нас нават па кілішку чырвонага віна. Закусваем вінегрэтам і гуляшамі. У рэстаране мы страчаем нашых хлопцаў-студэнтаў. Хлопцы выразна пазіраюць у наш бок: ого! Я разумею, што лячу з галавою ў вір — і ўсё роўна вір гэты мне жаданы. Мне свае галавы не шкада…
Вечарам мы ідзём у кіно па Цымерманаўскай. Нічога не чуем і не бачым, сядзім паўтары гадзіны. А потым заходзім у гасцініцу ўзяць Ванеў шынель.
Вечары яшчэ свежыя. I праседзець на вуліцы распранутымі — будзе холадна. Будзе холадна мне — Ваня пра мяне клапоціцца, каб не прастыла.
На ўтульнай Задруцкай вулачцы мы выбіраем незаняты ганачак і займаем яго на цэлы вечар. (У Ваневым шынялі мне цёпла, і я не буду спяшацца дадому.) На суседніх ганках таксама сядзяць пары. Гэта нашы, студэнцкія, ганачкі.
— Ты толькі хутка пішы, адразу, як заедзеш…
— А ты мне адразу адказвай. Добра? А праз год, у гэту пару, мы ўжо будзем разам…
I зноў мы вяртаемся да таго, што, здаецца, усё перагаварылі ўжо за цэлы дзень. Пра ўсё дамовіліся. Усё вырашылі…
Ён прыедзе да мяне… У маю новую школу. Ён прыедзе і забярэ мяне. I мы паедзем — разам ужо. (Хоць на край свету!) Каб потым быць ужо толькі разам. Толькі ўдваіх…
А потым зноў гэтак жа доўга развітваемся мы ў нас у інтэрнаце, на ганку. Світае. Да адпраўлення цягніка трэба яшчэ забегчы ў гасцініцу разлічыцца.
На вакзале Ваня прымушае мяне выпіць шклянку чаю. Сам ён закурвае папяросу.
Над ранішнім умытым перонам гучаць чыгунныя ўдары — прыбывае пасажырскі цягнік. Імгненныя сем мінут стаянкі…
Але маладосць узяла свае і сямнаццатай вясной
А свет — ранейшы. І не той, і той: У кожнага свой смех і свае слёзы. Атаву спеліць позні травастой, І кнігаўкі крычаць ў апошніх лозах.
Усё, як пры табе. І я сама У клопатаў ранейшых у палоне, Як пры табе. Але цябе — няма, «Няма й не будзе. » — сэрца захалоне.
Дык што ж такое, гэтае жыццё. Я азіраюся: твой сын малодшы На ўзмежжы, колючыся аб асцё, Збірае ў жменьку цёплыя валошкі.
* * *
Штогоду з бярозы мільярды насенінак падала, І сёння мільярды віруюць, як зорная россып, Каб з іх прараслі — апраўданнем, аплатаю — Чатыры бярозкі.
ВАСІЛЬКІ
Як рана васількі завасільковелі! Ці гэта я спазняюся? Няўжо Мінулася вясна? Адна аскоміна Перапарэлых, выгарклых дажджоў.
Спазняюся. Ва ўсім. І рассыпаюцца, І выпадаюць звёны спакваля, Як поры года з пачуццёвай памяці, Памкненняў, дружбы звёны. А ў палях
Красуе жыта! Як і трэба ў чэрвені. Не знае глеба ленасці душы. Каля дарогі ў каласоў гушчэвіне, Як воклік лета, васілёк дрыжыць.
* * *
Твайго палону прагну я — Не адпускай мяне, работа. Хай дыхае у твар спякотай Ралля суровая твая.
Адно на ёй, адно на ёй Каласаваць таму спакою, Што непастойнасцю сваёй Знявечаную памяць гоіць.
Ён, як бясцэнны дар, нясе У плыні руху забыванне, Што след наш тут — след па расе, Што вечны тут адны пытанні.
Але з прасветласцю якой Сцвярджаць я свету не баюся Сваёю кожнай баразной: Жыву! Люблю! Не наталюся!
ТРЫ ПЕСНІ
Колькі песень ты, мамачка, некалі ведала — мора! Калі рэдка спяваевда, мусяць яны забывацца. А тры песні твае не канчаюцца нават у горы: Песня працы, Яшчэ — песня працы, І зноў — песня працы.
* * *
Не сніся мне. Навошта снішся мне? Усё між намі выяснена, вырашана, І пра ўгавор наш помню я і ў сне. Не сніся мне.
А стрэч не пазбягай. Не бойся стрэч. Цябе маёй пяшчотай не абражу я. Рук не ўскладу на шалі тваіх плеч. Не бойся стрэч.
Насупраць сядзем. Ты ўсміхніся мне. І я ў адказ — спакойна і нязмушана. Пра угавор наш помню я і ў сне. Не сніся мне.
БАЛАДА МАРЫ
Дзівосным пер'ем грае цёплы птах, — Ажно шчыміць і замірае сэрца Ва ўзбуджана шчаслівай паняверцы Раскошу гэту бачыць блізка так.
І рукі узлятаюць да яе, І пальцы чуюць трапятлівасць цела! Але, зіхоткая, амаль нясмела Ірвецца птушка прэч і растае.
Асірацела гойдаецца трон — Вечназялёны куст, што цуд той гушкаў. Была такой вясёлкаваю птушка — Скуль на далоні чорнае пяро?
* * *
Мы стрэнемся, хоць нас ужо не будзе, Не будзе ні мяне, ані цябе. Наступнікі, нязнаныя нам людзі, Аявяць немагчымае цяпер. І той, хто нас адорыць стрэчай гэтай, — Сярод уласнай лютае зімы Знячэўку словам нашым абагрэты, — Не будзе нават ведаць ён, што мы Нягучнай тою, запаветнай песняй, Што болем адазвалася на боль, Нябачана ў чужой душы ўваскрэслі. . А тут я размінулася з табой.
СНЕГАПАД
Замець — 3 белага свету ды з чыстага поля. Як дзівосна туліцца гарачай шчакою Да шалёна-вясёлага твару завеі. Зноў, як некалі, толькі ў харошае веру. Зноў, як колісь, пяшчотай заходзіцца сэрца. Толькі белая замець. Ні гора. Ні смерці. Белы вір раўнавагі. Ні здрады. Ні звады. Не канчайцеся, вейце, мае снегапады.
Читайте также: